Bijlage 2 behorende bij de artikelen 2.6 en 3.6 van de Subsidieregeling Economie Subsidieregeling
economie, kennis en talentontwikkeling Noord-Brabant 2022
De basis van het Nederlandse innovatiebeleid is het Missiegedreven Topsectoren- en
Innovatiebeleid (MTIB). Dat koppelt de innovatiekracht van de topsectoren aan het
aanpakken van maatschappelijke uitdagingen - de zogenaamde missies. In 2023 zijn de
missies herijkt met als doel de actuele grote uitdagingen voor Nederland aan te pakken.
De vijf centrale missies zijn: Energietransitie; Circulaire Economie; Gezondheid en
Zorg; Landbouw, Water en Voedsel; en Veiligheid. Zij vormen de basis voor vijf herziene
dan wel nieuwe missiegedreven Kennis- en Innovatieagenda’s (KIA’s) die samen met drie
ondersteunende KIA’s (Sleuteltechnologieën; Maatschappelijk Verdienvermogen; Digitalisering)
begin november 2023 zijn gelanceerd in het nieuwe Kennis- en Innovatieconvenant 2024-2027.
Hieronder volgt een beknopte beschrijving van iedere KIA. De volledige beschrijvingen
zijn te vinden op: https://www.topsectoren.nl/missiesvoordetoekomst. De eerste KIA wordt overigens Integrale Kennis- en Innovatie Agenda (IKIA) genoemd.
Het innovatieve product, de innovatieve dienst of het innovatieve productieproces
van uw SIR-project, dient gericht te zijn op één of meer van onderstaande (I)KIA’s
en de submissies. Projecten onder één (of meer) van de ondersteunende KIA(‘s) dienen
gekoppeld te worden aan één (of meer) van de (I)KIA’s: Klimaat en Energie; Circulaire
Economie; Landbouw, Water, Voedsel; Gezondheid en Zorg; en Veiligheid.
IKIA 1. Klimaat en Energie 2024-2027
In deze IKIA zijn de zeven missies uit 2019 herijkt om recht te doen aan de grote
uitdagingen waar Nederland nu voor staat. Onder elke missie hangen één of meerdere
eveneens herijkte meerjarige missiegedreven innovatieprogramma’s (MMIP’s). Bij de
herijking is ervoor gekozen minder te richten op het ontwikkelen van individuele technologische
innovaties en meer op het energiesysteem van de toekomst als geheel. De herijkte missies
zijn:
Missie A Een volledig CO2-vrij elektriciteitssysteem in 2050
Missie B Een CO2-vrije gebouwde omgeving in 2050
Missie B + Toekomstbestendige gebouwde omgeving in 2050
Missie C Een klimaat-neutrale en circulaire industrie in 2050
Missie D+ Emissieloze mobiliteit voor mensen en goederen in 2050
Missie E Netto klimaatneutraal systeem van landbouw en natuur
Missie Kernenergie.
De missie en de aparte KIA Circulaire Economie zijn zeer sterk verweven met de doelen
van de IKIA Energie & Klimaat.
KIA 2. Circulaire Economie 2024-2027
De ontwikkeling van een circulaire economie heeft sinds 2016 veel aandacht gekregen
en er is al veel bereikt. Maar met het huidige tempo zullen de vastgestelde doelen
niet worden gehaald. We moeten opschalen, versnellen en inzetten op valorisatie, marktcreatie
en impact. Deze noodzaak staat centraal in het Nationaal Programma Circulaire Economie
2023-2030 en komt ook tot uiting in deze KIA. De kern van deze KIA wordt gevormd door
drie meerjarige missiegedreven innovatieprogramma’s (MMIP’s) die richting geven aan
de inzet in projecten:
- 1.
Ontwerpen voor circulariteit
- 2.
Circulaire grondstofketens en processen
- 3.
Systeemtransitie en acceptatie.
Het MMIP Ontwerpen voor circulariteit richt zich op product- en systeeminnovaties,
met als doel de producten beter geschikt te maken voor langdurig gebruik en hoogwaardige
herinzet aan het einde van de gebruiksduur. In dit MMIP staan vier deelthema’s centraal:
- 1.
Ontwerpprincipes, -methodes en -instrumenten
- 2.
Circulair materiaalontwerp
- 3.
Circulair product- en systeemontwerp
- 4.
Traceerbaarheid en ketenlogistiek.
Het MMIP Circulaire grondstofketens en processen geeft richting aan innovaties gericht
op:
- •
het verlengen van de levensduur van producten en materialen door processen te ontwikkelen
en geschikt te maken voor het uitvoeren van reparatie, refurbishing, remanufacturing
en andere levensduurverlengende bewerkingen;
- •
het terugwinnen van materialen en (kritische) grondstoffen aan het einde van de levensduur
van producten;
- •
het optimaliseren van productie-, collectie-, sorteer -, reparatie-, refurbishing-
en recyclingsprocessen.
In dit MMIP staan vijf deelthema’s centraal:
- 1.
Processen ter ondersteuning van substitutie
- 2.
Sorteren en scheiden
- 3.
Processen voor hergebruik (inclusief reparatie, refurbishing, remanufacturing en andere
levensduurverlengende bewerkingen) en verwerking
- 4.
Terugwinning en raffinage van kritieke en secundaire grondstoffen
- 5.
Optimalisatie van processen.
Het derde MMIP Systeemtransitie en acceptatie, richt zich op systeem- en sociale innovaties,
zoals gedragsverandering van bedrijven en consumenten, meervoudige waarde creatie,
ketenanalyse en ketensamenwerking, standaardisering en normering. Voor de transitie
naar een circulaire economie is namelijk meer nodig dan technologische innovatie en
ontwikkeling alleen. De drie deelprogramma’s in dit onderdeel zijn:
KIA 3. Landbouw, Water, Voedsel 2024-2027
Deze KIA straalt uit dat de gezamenlijke overheden, het bedrijfsleven en maatschappelijke
organisaties de ambitie hebben om met kennis en innovatie tot economisch én ecologisch
houdbare oplossingen te komen voor de urgente maatschappelijke vraagstukken voor LWV.
De meeste uitdagingen staan niet op zichzelf; bodem, water, biodiversiteit, klimaat
en voedsel: alles hangt met elkaar samen. In de KIA is daarom nadrukkelijk aandacht
voor een integrale benadering, rekening houdend met grenzen, interacties en tradeoffs
tussen thema’s en schaalniveaus.
Deze KIA is onderverdeeld in zes missies met ieder hun eigen innovatieprogramma’s,
allen met ondersteuning vanuit sleuteltechnologieën.
Missie 1: Veerkrachtige natuur
1A. Versterken natuur en biodiversiteit
1B. Versterken en waarderen ecosysteemdiensten
1C. Effectieve en duurzame inzet van Nature Based Solutions
1D. Transitie naar een natuurinclusieve samenleving
1E. Technologie- en datagedreven natuurbeleid en -beheer.
Missie 2: Duurzame land- en tuinbouw
2A. Land- en tuinbouw binnen de grenzen van de natuurlijke leefomgeving
2B. Verdienvermogen, perspectief & waardecreatie
2C. Weerbare plantaardige productie op een vitale bodem of substraat
2D. Veerkrachtige dierhouderijsystemen
2E. Circulariteit, productie & gebruik duurzame grondstoffen
2F. Energietransitie in de land- en tuinbouw.
Missie 3: Vitaal landelijk gebied in een klimaatbestendig Nederland
3A. Toekomstbestendige ruimtelijke inrichting landelijk gebied
3B. Toekomstbestendige inrichting bebouwd gebied
3C. Toekomstbestendig zoetwatersysteem.
Missie 4: Duurzaam en gewaardeerd voedsel, dat gezond, toegankelijk en veilig is
4A. Een ecologisch en economisch houdbaar landbouw & voedsel-systeem
4B. Duurzame verwerking en voedselveiligheid, vers en verwerkt
4C. Alternatieve eiwitten: keten, producten en consument
4D. Duurzaam en gezond voedselaanbod en consumentengedrag
4E. Voedselzekerheid nu en in de toekomst
4F. Meervoudige verwaarding vanaf de agrifoodsector naar food en non-food.
Missie 5: Duurzaam en veilig gebruik van de Noordzee en andere grotere wateren
5A. Duurzame Noordzee en oceanen
5B. Duurzame rivieren, meren en intergetijdengebieden
5C. Natuur-inclusieve landbouw, visserij en waterbeheer in Caribisch Nederland
5D. Duurzame blauwe economie
5E. Aquatische voedselproductie.
Missie 6: Veilige en weerbare delta
6A. Duurzame maatregelen voor veilige, weerbare, bevaarbare delta’s
6B. Verminderen gebruik primaire (bouw)grondstoffen
6C. Veilige, circulaire en klimaat neutrale scheepvaart.
Onder het programma Sleuteltechnologieën zijn drie Innovatieprogramma’s uitgewerkt:
ST1. Smart Technology for agri-horti-water-food
ST2. Biotechnologie en Veredeling
ST3. Fermentatie en Bioconversie.
KIA 4. Gezondheid en Zorg 2024-2027
De vijf specifieke missies van deze KIA dienen bij te dragen aan het realiseren van
de doelen van de zorgakkoorden en -programma’s en van de centrale missie: In 2040
leven alle mensen in Nederland tenminste vijf jaar langer in goede gezondheid, en
zijn de gezondheidsverschillen tussen de laagste en hoogste sociaaleconomische groepen
met 30% afgenomen (de ‘+5, -30’ ambitie).
De vijf missies zijn:
Missie I: Leefstijl en leefomgeving
Missie II: Zorg in de leefomgeving
Missie III: Meedoen en ertoe doen met een ziekte of beperking
Missie IV: Kwaliteit van leven voor mensen met dementie
Missie V: Betere bescherming tegen gezondheidsdreigingen.
Hoewel deze KIA zich primair richt op de technologische innovatie, is een rode draad
in deze agenda dat de synergie met sociale innovatie essentieel is voor het realiseren
van de missies, zorgakkoorden en -programma’s. Als ook voor de gewenste transformatie
van gezondheid en zorg en het verzilveren van economische kansen. Deze vergen immers
grote maatschappelijke veranderingen. Zo kunnen enerzijds mensen en organisaties hun
handelingspraktijken en -perspectieven transformeren, met onze innovatieve concepten,
producten en diensten. Anderzijds kunnen sociale en geesteswetenschappers met hun
kennis en inzichten helpen bij de optimale implementatie van technologische innovaties
en met de maatschappelijke acceptatie. Ook dragen zij bij aan de (door)ontwikkeling
en effectieve toepassing van sleutelmethodologieën voor een optimaal maatschappelijk
verdienvermogen.
KIA 5. Veiligheid 2024-2027
In de KIA Veiligheid verbinden kennisinstellingen, bedrijven en overheden zich samen
voor een veilig(er) Nederland. De daaraan gekoppelde herijkte missies en ambities
voor het thema Veiligheid vanuit de betrokken ministeries Justitie en Veiligheid,
Defensie en Economische Zaken en Klimaat zijn:
- 1.
Missie Integrale aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit
In 2030 is de georganiseerde ondermijnende criminaliteit in Nederland riskant en slecht
lonend, doordat we meer zicht hebben op illegale activiteiten en geldstromen.
- 2.
Missie Cyberveiligheid
In 2030 is digitale veiligheid verplicht bij de ontwikkeling van producten en beschikt
Nederland over een sterke cybersecurity kennis- en innovatieketen gericht op toepassing
en valorisatie. De doelstellingen en acties in de Nederlandse Cybersecurity Strategie
2022-2028 (NLCS) vormen het overkoepelende kader.
- 3.
Missie Space: veiligheid in en vanuit de ruimte
In 2030 heeft Nederland een operationeel inzetbare ruimtevaartcapaciteit voor defensie
en veiligheid. De Defensie Ruimteagenda fungeert als richtsnoer.
- 4.
Missie Maritieme hightech voor een veilige zee
In 2035 beschikt Nederland over de marine van de toekomst. Door de sterk verbeterde
samenwerking in het marinebouwcluster is Nederland in staat om flexibel te reageren
op onvoorspelbare ontwikkelingen.
- 5.
Missie Hightech landoptreden
In 2030 werkt de krijgsmacht volledig genetwerkt met integratie van nieuwe technologieën
om sneller en effectiever te kunnen handelen dan de tegenstander.
KIA 6. Sleuteltechnologieën 2024-2027
Met deze KIA wordt gestuurd op de programmering van onderzoek en ontwikkeling (R&D)
en toepassing van sleuteltechnologie-onderwerpen. Daarmee wil het bijdragen aan de
maatschappelijke uitdagingen en het economisch verdienvermogen. Sinds de vorige versie
van deze KIA is het speelveld rondom sleuteltechnologieën aanzienlijk veranderd. De
overheid wil meer sturen op ontwikkeling van sleuteltechnologieën en stelt hiervoor
de Nationale Technologiestrategie op. Daarnaast is er steeds meer aandacht voor de
grote maatschappelijke transities in Nederland. Daarom is het nodig om de KIA Sleuteltechnologieën
te heroriënteren. Er wordt gestreefd naar een integratie van de Nationale Technologiestrategie
in de aanpak van de KIA Sleuteltechnologieën, die in ontwikkeling is. Verwachte publicatie:
vóór het einde van 2023. Daarom is deze KIA-update beperkt tot een beschrijving van
de aanpak en randvoorwaarden en zal de inhoudelijke agendering in een later stadium
uitgewerkt worden. (Te laat om te worden verwerkt in deze bijlage van deze subsidieregeling.)
Het kenmerk van sleuteltechnologieën is dat ze een breed toepassingsgebied hebben
of een groot bereik voor innovaties of sectoren. Ze maken baanbrekende innovaties
in processen, producten en diensten mogelijk en ze zijn relevant voor de wetenschap,
de maatschappij en de markt. Daarmee zijn sleuteltechnologieën essentieel om maatschappelijke
uitdagingen op te lossen en een grote bijdrage te leveren aan de economie.
Kortom, sleuteltechnologieën:
- •
zijn breed toepasbaar;
- •
zijn enabling en vernieuwend;
- •
bieden zicht op toepassing in de middellange termijn;
- •
hebben voldoende basis in het Nederlandse innovatiesysteem (universiteiten, kennisinstellingen,
bedrijven, inclusief startups) zodat ze bijdragen aan het economisch potentieel en
het oplossen van maatschappelijke vraagstukken voor Nederland op de lange termijn.
KIA 7. Digitalisering 2024-2027
De Kennis- en Innovatieagenda Digitalisering is een nieuwe verschijning binnen het
MTIB en is complementair aan de KIA Sleuteltechnologieën. Samen vormen ze één geheel
dat zich richt op sleuteltechnologieën én digitalisering. Bij digitalisering worden
bestaande en nieuw opkomende, sterk innovatieve, digitale- en informatietechnologieën
ingezet. In deze agenda gaat het om een set van sleuteltechnologieën, het cluster
Digitale- en informatietechnologieën (DIT’s), die nieuwe toepassingen op allerlei
terreinen mogelijk maken. Onder deze DIT’s vallen zeven sleuteltechnologieën. Daar
waar de KIA Sleuteltechnologieën vooral inzet op het innoveren in sleuteltechnologieën
om deze verder te ontwikkelen, zet de KIA Digitalisering tevens in op het innoveren
met de zeven specifieke digitale sleuteltechnologieën. Daarnaast richt deze KIA zich
op de digitale transformatie als katalysator voor de verdere ontwikkeling van alle
missies en het maatschappelijk en economisch verdienvermogen van Nederland.
Deze KIA beschrijft op beknopte en globale wijze op welke thema’s en op welke wijze
kennisinstellingen, bedrijven en overheid in de periode 2024-2027 willen gaan samenwerken
aan digitalisering en digitale sleuteltechnologieën. Zij dient als strategisch kader
voor verdere programmering tussen betrokken partijen, pas in het vervolgproces van
programmering volgt uitwerking in concrete kennisvragen en programma’s.
De zeven digitale- en informatietechnologieën zijn:
- 1.
artificial intelligence (ai)
- 2.
data science, data analytics and data spaces
- 3.
cyber security technologies
- 4.
software technologies and computing
- 5.
digital connectivity technologies
- 6.
digital twinning and immersive technologies
- 7.
neuromorphic technologies.
KIA 8. Maatschappelijk verdienvermogen 2024-2027
Deze KIA wijkt af van de eerste vijf (I)KIA’s doordat ze doorsnijdend is en omdat
ze gaat over maatschappelijke opgaven waar sociale, economische en technologische
groei in lijn gebracht moeten worden. Ze ontwikkelt visie en instrumenten, biedt handelingsperspectief
en demonstreert voorbeelden voor de benadering van transities en complexe maatschappelijke
vraagstukken, lokale opgaven en systemische verandering. Er wordt gestreefd naar impact
op twee vlakken: transities en marktcreatie. Transities zouden kansen moeten bieden
om, kleinschalig maar veelvuldig, technologie, ondernemerschap en maatschappelijke
opgaven met elkaar te verbinden en zo nieuwe markten te creëren. In deze KIA worden
drie programmalijnen gehanteerd: