Aanpak Aziatische hoornaar

De Aziatische hoornaar is een invasieve exoot die steeds vaker in onze provincie Noord-Brabant wordt gezien. De Aziatische hoornaar jaagt op (honing)bijen en andere vliegende insecten. We houden de Aziatische hoornaar daarom goed in de gaten en nemen maatregelen om verdere verspreiding zoveel mogelijk tegen te gaan.

Wat is een invasieve exoot?

Exoten zijn plant- en diersoorten die oorspronkelijk niet in Nederland voorkomen. Ze zijn niet op eigen kracht naar Nederland gekomen. Ze liften per ongeluk mee met voertuigen, worden weggegooid in de natuur, ontsnappen uit gevangenschap of worden verhandeld in Nederland. We noemen exoten invasief als ze een gevaar vormen of nadelig zijn voor de Nederlandse plant- en diersoorten.

Let op! De koninginnen van de Aziatische hoornaar komen in deze tijd van het jaar uit hun winterrust en starten met de bouw van een nieuw nest. Ziet u een koningin? Geef de waarneming door via waarneming.nl en probeer haar te vangen en te doden. Dit kan bijvoorbeeld door de koningin 48 uur in een potje in de vriezer te leggen. Zorg er wel voor dat je zeker weet dat het een Aziatische hoornaar is en geen soort die erop lijkt.

Hoe verspreidt de Aziatische hoornaar zich?

De soort werd in 2004 voor het eerst gemeld in Frankrijk en is waarschijnlijk per ongeluk via de handel in Europa gekomen. Sinds 2017 zien we de Aziatische hoornaar ook in Nederland.

De Aziatische hoornaar is via Vlaanderen naar Nederland gekomen in 2017 en werd voor het eerst waargenomen in de Provincie Zeeland. In 2019 is het 1e nest in Noord-Brabant gemeld.

Sinds de eerste melding in 2017 heeft de Aziatische hoornaar zich snel uitgebreid in Nederland. Zowel het aantal nesten als het verspreidingsgebied worden groter. Tot en met 2023 werden de meeste nesten gemeld in de zuidelijke provincies onder de grote rivieren (Zeeland, Noord-Brabant en Limburg), maar in 2024 zien we ook een (sterke) toename in de andere provincies.

Is de Aziatische hoornaar gevaarlijk?

De Aziatische hoornaar staat sinds 2016 op de Europese Unielijst voor invasieve exoten, omdat deze in de Europese Unie schadelijk is voor de biodiversiteit (De verscheidenheid aan leven in een bepaald gebied). De hoornaar vormt vooral een gevaar voor (wilde) bijen, wespen en vliegen.

Voor mensen is de Aziatische hoornaar niet gevaarlijker dan de limonadewesp of Europese hoornaar. Net als veel andere wespensoorten kunnen Aziatische hoornaars steken als ze zich bedreigd voelen. Een steek van de Aziatische hoornaar is pijnlijk, maar alleen gevaarlijk als u allergisch bent voor wespen. Neem in dat geval zo snel mogelijk contact op met een arts.

Het risico voor de mens is groter wanneer de persoon meerdere keren wordt gestoken. Dit kan gebeuren wanneer Aziatische hoornaars hun nest willen verdedigen. Wanneer een nest hoornaars (zowel de Europese als de Aziatische) zich bedreigd voelen zullen zij agressief reageren.

Nesten van de Aziatische hoornaar

De Aziatische hoornaar maakt 2 nesten. Eén in het voorjaar en één in de zomer.

Grote zomernesten van de Aziatische hoornaar hangen meestal hoog in de boom. De kans dat u te dicht bij het nest komt is klein.

De voorjaarsnesten zijn kleiner en bevinden zich vaak wel op plekken waar u sneller in contact kan komen met het nest. Denk aan vogelhuisjes, heggen, schuurtjes en spouwmuren.

Gaat u een boom of heg snoeien? Kijk dan voordat u begint of er een nest zit. Dat maakt de kans dat u gestoken wordt kleiner. Het herkennen van de Aziatische hoornaar en het nest is heel belangrijk. Lees meer over het herkennen van de Aziatische hoornaar op de website van het Kenniscentrum insecten EIS

Als u een Aziatische hoornaar (of een nest) ziet of heeft gevangen, kunt u dit doorgeven via het meldpunt Waarneming.nl.

Van verwijderen naar beheersen

Toen de Aziatische hoornaar in 2017 voor het eerst in Nederland werd gezien, probeerde men de soort volledig uit te roeien. Dit bleek moeilijk, vooral omdat nesten vaak hoog in bomen hangen en lastig te vinden zijn. Nieuwe opsporingstechnieken zoals de zendermethode zijn pas sinds 2022 beschikbaar.

Sinds 2021 zijn er zoveel nesten dat volledige uitroeiing niet meer haalbaar is. De Rijksoverheid heeft dit aangegeven bij de Europese Unie, waardoor de landelijke status van de Aziatische hoornaar veranderde van 'uitroeien' naar 'beheersen'. Provincies proberen nu de verdere verspreiding zoveel mogelijk tegen te houden.

Hoe we de Aziatische hoornaar in Brabant bestrijden

In Nederland zijn sinds 2018 de provincies verantwoordelijk voor het beleid rond invasieve exoten. Zij kiezen zelf welke maatregelen zij nemen. Dit kan variëren van het bestrijden van nesten tot het delen van kennis en het bieden van subsidies. Bij soorten zoals de Aziatische hoornaar, werken provincies samen met andere partijen, zoals gemeenten en imkers, om te voorkomen dat een soort zich verder verspreidt in Nederland. Lees meer over het verwijderen van nesten

Aanpak in 2025

De provincie Noord-Brabant blijft zich ook in 2025 inzetten voor de opsporing en bestrijding van de Aziatische hoornaar, maar kan dat niet alleen. Dit doet de provincie op 2 manieren:

Het actief bestrijden van nesten. In 2025 zal de provincie nesten van de Aziatische hoornaar zo veel als mogelijk bestrijden, zolang er voldoende budget is. De gespecialiseerde bestrijder NatuurlijkRob voert de bestrijding in opdracht van de provincie uit. Dit gebeurt op een gifvrije manier in samenwerking met gemotiveerde vrijwilligers en imkers. Door de snelle stijging van het aantal nesten is het gereserveerde budget misschien niet genoeg of moet de provincie keuzes maken in de bestrijding. Er wordt in dat geval een beroep gedaan op andere belanghebbende partijen, zoals gemeenten, om de bestrijding op te pakken.
Het uitwerken van een gezamenlijke aanpak met andere belanghebbenden. Vanaf 2026 wordt de bestrijding vanuit de provincie sterk afgeschaald en wordt een beroep gedaan op de medeverantwoordelijkheid van andere belanghebbende partijen. Gemeentes, imkers en burgers hebben allemaal belang bij de aanpak van de Aziatische hoornaar. Door de grote toename van de Aziatische hoornaar wordt het voor de provincie steeds moeilijker om alle nesten op te sporen en te bestrijden. Om die reden gaat de provincie in overleg met verschillende landelijke en provinciale belanghebbenden om de Aziatische hoornaar gezamenlijk aan te pakken.

Veelgestelde vragen

Ik heb een Aziatische hoornaar gezien of gevangen. Wat moet ik doen?

Als u een Aziatische hoornaar (nest) ziet of heeft gevangen, kunt u dit doorgeven via het meldpunt Waarneming.nl. U heeft hiervoor geen account nodig. Het is belangrijk om een foto bij uw melding toe te voegen. Alleen met een foto kunnen we zeker zijn dat het om een Aziatische hoornaar gaat.

Dankzij deze meldingen krijgen we een beeld van hoe de verspreiding van deze soort nu is. Vrijwilligers en specialisten gebruiken de meldingen ook om nieuwe nesten op te sporen en te bestrijden.

Gezien of gevangen van oktober tot en met juni

Het gaat het waarschijnlijk om een koningin. Laat deze koningin niet los, maar leg haar 24 uur in de vriezer om haar op een diervriendelijke manier te doden. Let op! Zorg er wel eerst voor dat je zeker weet dat het om de Aziatische hoornaar gaat en niet om een inheemse soort zoals de Europese hoornaar.

Gezien of gevangen van juli tot en met oktober

Het gaat waarschijnlijk om werksters. Door deze werksters een zendertje te geven of te volgen kan het nest worden opgespoord. Het is daarom beter om deze werkster niet te doden.

Ik heb een (nest van de) Aziatische hoornaar gemeld, en nu?

Meldingen via Waarneming.nl worden dagelijks bekeken en zijn bekend bij de provincie en de bestrijder. Wanneer uw melding is goedgekeurd, krijgt deze een groen vinkje op waarneming.nl. U ontvangt geen automatisch bericht. De bestrijder kan via e-mail contact met u opnemen op voor extra informatie. Let op, deze e-mails komen soms in de spam-inbox terecht.

Het kan soms even duren voordat een nest bestreden wordt. Dit komt omdat het tijd kost om de melding te verwerken en een afspraak te maken voor het verwijderen van het nest. We begrijpen dat dit vervelend kan zijn of dat u zich zorgen maakt. Vooral in de periode september tot en met november kan het erg druk zijn. Hierdoor worden niet alle meldingen meteen opgepakt. In dat geval hebben meldingen van nesten voorrang op meldingen van losse hoornaars.

Mag ik zelf een bestrijder inhuren om een nest van de Aziatische hoornaar te bestrijden?

Ja, u of de gemeente mag zelf een bestrijder inhuren om een nest van de Aziatische hoornaar te laten verwijderen. Maar de provincie Noord-Brabant betaalt de kosten hiervoor niet.  Daarnaast is het belangrijk dat de bestrijder over de juiste papieren (certificaten) en kennis beschikt om (Aziatische) hoornaars te bestrijden.

Het wordt afgeraden om zelf nesten van de Aziatische hoornaar te bestrijden. Ook het gebruik van gif wordt afgeraden en is in de ruimte buiten verboden. Zeker bij nesten in de ruimte buiten is het gebruik ongewenst omdat het schadelijk is voor de natuur.

Hoe spoor je nesten van de Aziatische hoornaar op?

Voorjaarsnesten worden vaak ontdekt door de eigenaar van een schuurtje of vogelhuisje waar de koningin haar voorjaarsnest maakt. Zomernesten zijn meestal moeilijker te vinden, omdat ze hoog in bomen hangen. Het zoeken naar deze nesten kan op verschillende manieren gebeuren.

Een bekende methode is de wiekpotmethode. Hierbij wordt een werkster gemarkeerd met een stift om de richting en afstand tot het nest te bepalen. Met deze informatie wordt op de plek waar we denken dat het nest zit gezocht. Als dat niet lukt, wordt een Aziatische hoornaar gevangen en een zendertje gegeven. De Aziatische hoornaar vliegt met de zender terug naar het nest, waardoor het makkelijk wordt gevonden.

Hoe wordt het verwijderen van nesten van de Aziatische hoornaar aangepakt?

Het bedrijf NatuurlijkRob bestrijdt voor de provincie nesten van de Aziatische hoornaar. Meestal worden nesten aangepakt door eerst de hoornaars rond het nest op te zuigen met een speciale zuigmachine. Als de meeste hoornaars zijn gevangen, wordt het nest in een grote bak geplaatst. Zowel het nest als de opgezogen wespen worden ingevroren. Op deze manier worden alle werksters, poppen en de koningin gedood.

Nesten op een moeilijk bereikbare plek worden behandeld met een natuurlijk middel dat met hoge druk in het nest wordt gespoten. Het nest wordt daarna uit de boom gestoten en opgeruimd door de bestrijder.

Gif wordt alléén gebruikt op wettelijk toegestane locaties (binnenshuis en in de spouwmuur) en als het nest niet met de aanpak die hierboven wordt beschreven kan worden bestreden. In de praktijk blijkt dat in ieder geval de meeste nesten zonder gif verwijderd kunnen worden.

Waarom worden er na 15 november geen nesten meer verwijderd van de Aziatische hoornaar?

Om de verspreiding van de Aziatische hoornaar zo goed mogelijk tegen te gaan moet de koningin (of meerdere koninginnen) in het nest gedood worden. In de herfst vliegen de nieuwe koninginnen uit het nest om op een veilige plek te overwinteren en het volgende jaar een nieuw nest te maken. Uit ervaring weten we dat na 15 november de meeste koninginnen al zijn uitgevlogen en het nest leeg is. Het heeft daarom geen zin om na 15 november actief nesten te verwijderen.

Heeft u vragen?

Maak dan gebruik van het vragenformulier of bel met het algemene telefoonnummer van de provincie.