De Nederlandse regels voor externe veiligheid voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over weg, water en spoor staan in de wet Basisnet. Rijksoverheid, gemeenten en provincies hebben samengewerkt aan deze wet. In het Basisnet staan de regels die gaan over het vaststellen en beheersen van de risico's voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Ook zijn hoofdroutes benoemd voor het vervoer over weg, water en spoor. Naast risico’s brengt het vervoer van gevaarlijke stoffen ook beperkingen met zich mee voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. Het Basisnet is er om mensen te beschermen die dichtbij hoofdwegen, binnenwateren en hoofdspoorwegen wonen of verblijven.
Buisleidingen
Meer dan de helft van al het vervoer van gevaarlijke stoffen in Nederland gaat via buisleidingen. Ook dat kan risico’s met zich meebrengen. Een leiding kan bijvoorbeeld lekken waardoor er gevaarlijke stoffen vrijkomen. Zo ontstaat er een kans op een explosie, vergiftiging van mensen of dieren, of verontreiniging van het milieu. In het Besluit kwaliteit leefomgeving staan veiligheidsvoorschriften: bedrijven die buisleidingen aanleggen en gemeenten moeten zich hieraan houden. Denk bijvoorbeeld aan nieuwbouw: gemeenten moeten zorgen voor voldoende afstand tussen bebouwing en buisleidingen. Buisleidingen staan op de Risicokaart
Zie ook: Goederenvervoer via buisleidingen
Rijksoverheid, gemeenten en provincies hebben samengewerkt aan een Basisnet voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. In het Basisnet staat beschreven welke risico’s aanvaardbaar zijn bij het vervoer van gevaarlijke stoffen. Ook zijn hoofdroutes benoemd voor het vervoer over weg, water en spoor.
Gevaarlijke stoffen over water
Het vervoer over water wordt vooral gestimuleerd, omdat dit het veiligst is. Hiervoor worden afspraken gemaakt met bedrijven.
Gevaarlijke stoffen over spoor: Betuweroute
Van het totale transport van gevaarlijke stoffen in Nederland gaat 2% via het spoor. Uitgangspunt voor het vervoer van dergelijke stoffen over spoor is om zo veel mogelijk vervoer via de Betuweroute (rood) te laten rijden. De Betuweroute is een aanvulling op het bestaande spoor voor alléén goederentreinen. Hiermee wordt het vervoer over de Brabantroute (blauw) door steden als Breda, Tilburg en Eindhoven gedeeltelijk vermeden.
Uitbreiding spoor in Duitsland
In Duitsland wordt het spoor tussen Emmerich en Oberhausen tot 2030 met ruim 70 kilometer nieuw spoor uitgebreid. Vanwege de werkzaamheden in Duitsland kan er tot die tijd niet altijd voor 100% van de capaciteit van de Betuweroute gebruik worden gemaakt. Met de toevoeging van dit zogenoemde ‘derde spoor’ kunnen er straks 160 treinen per dag de Nederlands-Duitse grens passeren. Tot nu toe rijden er met enige regelmaat al het maximale aantal van 110 treinen per dag richting Duitsland.
Brabantroute
Na de invoering van Basisnet is duidelijk geworden dat er vooral op de Brabantroute (blauwe lijn) overschrijdingen zijn van de zogenaamde risicoplafonds. Om deze overschrijdingen op te lossen heeft de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat medio 2018 haar aanpak gepresenteerd voor het herzien van de risicoplafonds, sturing op routering, stimuleren gebruik Betuweroute en verbeteren van de communicatie. Het doel is te komen tot nieuw evenwicht in de belangen van veiligheid voor omwonenden, ruimte voor het vervoer van gevaarlijke stoffen en ruimte voor ruimtelijke ontwikkeling. Dit proces moet in 2023 zijn afgerond. De provincie zet zich hierbij in voor een optimale balans tussen verantwoorde risico’s, ruimtelijke opgaven en het vervoer.
De provincie Noord-Brabant zet zich in voor het handhaven van de risicoplafonds om zo de balans tussen veiligheid, vervoer en ruimte te bewaken. Deze en andere uitgangspunten zijn neergelegd in een position paper die in juli 2020 aan de toenmalige staatssecretaris Van Veldhoven is overhandigd. Lees meer over:
Delta Rhine Corridor
Met de mogelijke aanleg van 6 buisleidingen en ondergrondse gelijkstroomverbindingen van Rotterdam via Moerdijk en Tilburg naar Chemelot (Geleen) en naar Duitsland ontstaan er voor Brabantse bedrijven meekoppelkansen om aan te takken op de waterstofleiding. Tegelijkertijd kan vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor in Brabant worden verplaatst naar transport via buisleidingen.
Momenteel loopt er een verkenning voor deze Delta Rhine Corridor waarna duidelijk wordt of het plan haalbaar is, en met hoeveel leidingen. Het is de bedoeling om alle buisleidingen en gelijkstroomverbindingen in één keer aan te leggen. Daarvoor moet een strook van 70 meter breed worden gegraven. Lees meer over de Delta Rhine Corridor op de pagina Goederenvervoer via buisleidingen.