Het gaat dan om mogelijkheden in een heel pril stadium. In de fase waarin ondernemers nog niet precies weten welke richting ze op willen nu het ‘anders moet’. “Die hulp bestaat onder meer uit keukentafelgesprekken die we zelf met ze voeren en de inzet van ons gemeentelijk Ondersteuningsnetwerk. In het kielzog daarvan volgen dan regelmatig de eerste contacten tussen ondernemer en VABIMPULS”, vertelt Van de Ven. “Die hebben deskundigen en specialisten in huis die precies weten welke vragen ze moeten stellen aan iemand die zijn keuze nog niet heeft gemaakt.”
Kampina en Kempenland-West
Een onzekere factor is vandaag de dag de grote hoeveelheid aan voorschriften, voorstellen en hersenspinsels die vanuit Europa en Den Haag op de maatschappij worden losgelaten om – onder meer – de stikstofuitstoot te reduceren. De Provincie Noord-Brabant nam begin maart 2023 al het besluit voorlopig geen vergunningen meer te verlenen aan projecten die leiden tot extra stikstofuitstoot op Natura2000-gebieden. “En die hebben we hier 2 in onze groene gemeente: de Kampina en Kempenland-West. De internationale, nationale en provinciale kaders bepalen nu meer dan ons lokale beleid hoe het buitengebied eruit gaat zien.”
Gebiedsgerichte aanpak
De gemeente is nu aan zet om 2 gebiedsgerichte aanpakken op te tuigen om stikstof te reduceren en de natuur te beschermen en te versterken. “Dat is conform het advies van Remkes. Hoe dat er dan voor ‘onze’ agrarisch ondernemers uitziet? Dat weten we nog niet. Daarvoor moeten we onder meer wachten op het nieuwe, landelijke landbouwakkoord waarover nog stevig wordt onderhandeld. Maar we zitten niet stil. We zijn in Oirschot momenteel volop aan het verkennen, een visie aan het ontwikkelen op de gebiedsgerichte aanpak.”
Zoektocht naar perspectief
Verder richt de gemeente zich op het helpen van ondernemers bij het stoppen, omschakelen of innoveren, “de 3 opties die ze vandaag de dag hebben. We kiezen er bewust voor om bovenop de gebiedsgerichte aanpak niet ook nog eens een nieuw gemeentelijk beleidskader voor het buitengebied te ontwikkelen. Er verandert al genoeg. We steken onze tijd nu liever in het faciliteren van ondernemers in hun zoektocht naar nieuw perspectief.”
‘De transitie is nodig’
De groep ondernemers die al een besluit heeft genomen – stoppen, omschakelen of innoveren – kan bij de gemeente terecht voor het in gang zetten van de daarvoor beschikbare regelingen. Ze kunnen ook rekenen op een welwillende houding van de gemeente ten opzichte van nieuwe plannen. “In Oirschot hebben we een zogenoemd Kwaliteitsmenu waarvan de strekking is dat we graag ‘dingen mogelijk maken’: we bieden veel ruimte om iets nieuws te proberen. Er zijn al veel ondernemers geweest die in de afgelopen jaren hun kansen grepen. We hebben hier echte voorlopers in bijvoorbeeld biologisch boeren en in het toepassen van hightech innovaties, simpelweg omdat ze zich ervan bewust zijn dat het transitie nodig is om natuur én landbouw te beschermen. Daar zijn we heel blij mee. Aan de ondernemers zal het niet liggen, die hébben oog voor de natuur. Dat is een goede basis voor de toekomst, hoe die er ook uit komt te zien.”
Geen enkele vraag blijft liggen
Ook bij degenen die nu nog niet weten wat ze willen, die nog niets hebben besloten, is het besef aanwezig dat het anders moet. “Maar zij hebben daarover de knoop nog niet doorgehakt. Hun gevoel van onzekerheid is behoorlijk groot. Voor hen hebben we korte lijnen met VABIMPULS. Die biedt ondernemers een luisterend oor en combineert dat met een berg aan expertise op diverse gebieden. De deskundigen en specialisten hebben zoveel kennis in huis dat geen enkele vraag ‘blijft liggen’. Ze zijn onafhankelijk, brengen wensen en dromen van een ondernemer en zijn gezin in kaart en kunnen zeggen wat haalbaar is of wat – gegeven de omstandigheden – al bij voorbaat is uitgesloten. Daarmee zetten deze ondernemers hun eerste belangrijke stappen op weg naar een nieuwe toekomst. Dat ze die moeten zetten, is duidelijk. Dat we ze daarbij helpen met op maat gesneden advies, daarin is VABIMPULS voor ons de onbetwiste, waardevolle partner.” VABIMPULS is geen onbekend fenomeen in Oirschot. Er zijn zo’n twintig agrarisch ondernemers die in de afgelopen jaren gebruik maakten van de voucherregeling, vooral voor omschakeling van hun bedrijvigheid. Zo zijn sommigen loonwerk gaan doen en gaven anderen hun bedrijf een recreatieve of ambachtelijke invulling.
Ontwikkeling VABIMPULS
“Dat zij VABIMPULS benutten voor omschakeling laat goed zien hoe de bijbehorende voucherregeling zich heeft ontwikkeld”, vindt Van de Ven. Hij was zelf bij de verbreding betrokken, als procesmanager transitie veehouderij bij de provincie waar hij jarenlang werkte. “In eerste instantie was VABIMPULS alleen bedoeld voor het tegengaan van leegstand op het platteland. Eigenaren van leegstaande, agrarische bebouwing kregen advies over sloop of het geven van een nieuwe invulling van hun schuren en stallen. Dat wierp vruchten af. In diezelfde periode kwamen er steeds strengere regels voor veehouders. Sommigen overwogen te stoppen. Maar sommigen waren nog jong, en dus was er veel behoefte aan antwoord op de vraag: ‘wat kan ik en wat moet ik dan?’ Om hen toekomstperspectief te bieden, besloten we de voucherregeling van VABIMPULS uit te breiden zodat ook zij konden worden geadviseerd over hun onderneming en vastgoed. Sindsdien maken niet langer alleen eigenaren van leegstaande agrarische bedrijfsgebouwen gebruik van VABIMPULS maar ook agrarisch ondernemers die nog actief zijn. Daarmee is VABIMPULS inmiddels zo breed als nodig is en kan het elke agrarisch ondernemer bedienen, in welke fase van het ondernemerschap deze zich ook bevindt.”