Wethouder Tonny Meulensteen van de gemeente Laarbeek. Foto: Joost Duppen
De gemeente Laarbeek, met zowel Eindhoven als Helmond ‘in de achtertuin’, kan van oudsher bogen op een gevarieerd buitengebied. Maar die variatie staat nu onder druk. In vijftien jaar tijd daalde het aantal agrarische bedrijven van 275 tot onder de honderd. Het gevolg: veel lege stallen, schuren en andere bedrijfsgebouwen. “Ongeveer de helft van alle gebouwen is inmiddels gesloopt”, aldus de wethouder. “Maar dan blijft er nog een fiks aantal over waarvoor nog geen invulling is gevonden. Die staan leeg waardoor verpaupering op de loer ligt.” Om daar verandering in te brengen, zijn twee zaken volgens Meulensteen belangrijk: ruimte voor creativiteit en zorgen voor snelheid. Hij verwacht dat deze facetten de bereidheid om in het buitengebied te investeren een stevige impuls geven. “We hebben een gevleugelde uitspraak: ‘Zonder ruimte geen beweging’. Deze gaven we ook als titel mee aan onze nieuwe Omgevingsvisie waarin functieverandering eenvoudiger wordt, zonder energie-, tijd- en geldverslindende procedures.”
Vooraf inzicht in kansen en mogelijkheden
Binnen de visie speelt ‘De Brede Plattelandsbestemming’ een belangrijke rol. Uitgangspunt daarvan is dat er niet langer sprake is van een generiek ruimtelijk beleid, maar van acht deelgebieden die elk hun eigen beleid hebben. “Die opsplitsing maakt per deelgebied duidelijk welke functies daar passen, omdat we daar nu al over hebben nagedacht. Prettig, want daarmee verschaffen we op voorhand inzicht in wat er op een specifieke locatie mogelijk is.” En dat is behoorlijk veel, want de gemeente schroomt niet om hierin de grenzen op te zoeken. Om het iedereen nog gemakkelijker te maken, ontwikkelde de gemeente een kleurcodesysteem, gebaseerd op het verkeerslichtmodel. “Rood omvat activiteiten waaraan de gemeente níet zal meewerken, oranje betreft activiteiten waarvoor we afwegingen zullen maken en groen verwijst naar activiteiten waaraan we graag meewerken als een plan voldoet aan bepaalde basisvoorwaarden”, legt Meulensteen uit.
Spiegel voorhouden
Volgens de wethouder kunnen deskundigen van VABIMPULS met dit verkeerslichtmodel eigenaren goed en snel duidelijk maken welke opties er voor hen in Laarbeek zijn. “Wil een eigenaar op zijn locatie iets doen met biologische voedselproductie, alternatieve woonvormen of een camping? Dan is één blik op het ‘verkeerslicht’ genoeg om te zeggen: op deze locatie kan dat of kan dat niet. Daarmee wordt meteen duidelijk of een eigenaar verder kan borduren op zijn idee of aan een alternatief moet gaan denken. Sneller tot een keuze komen dus.” Snelheid brengt de gemeente ook in het proces door te beloven dat al het regelwerk binnen acht weken wordt opgestart als het gaat om activiteiten waarvoor het verkeerslicht op groen gaat. “Ellenlange procedures die je normaal bij bestemmingsplanherzieningen ziet, behoren daarmee tot het verleden. Dat is prettig voor iedereen, een nieuw pad in slaan is al spannend genoeg.”
Persoonlijke aanpak
Al vóór de nieuwe Omgevingsvisie op tafel lag, was VABIMPULS geen onbekende in Laarbeek. De deskundigen zaten in de afgelopen jaren met diverse ondernemers en eigenaren in het buitengebied aan tafel om ze te begeleiden bij het opnieuw invullen van hun toekomst. “Erg waardevol”, vindt Meulensteen. “Je ziet dat VABIMPULS-deskundigen ondernemers en VAB-eigenaren een spiegel voorhouden om duidelijk te krijgen wat zij écht willen. En om scherp te krijgen hoe dromen of ambities passen in het ruimtelijke beleid, welke ideeën wel en geen perspectief bieden in Laarbeek. De persoonlijke aanpak die ze daarbij hanteren, geeft ruimte aan emoties en dat is belangrijk. Want afscheid nemen van je levenswerk is een emotionele gebeurtenis.” Een voorbeeld van een succesvolle VABIMPULS-casus in Laarbeek is die van een varkenshouder die enkele jaren geleden onder begeleiding van een ander adviesbureau gebruik wilde maken van de Ruimte voor Ruimte-regeling. Meulensteen: “Dat adviesbureau had de zaken echter mooier voorgesteld dan ze waren. Het was dan ook pijnlijk om te moeten zeggen dat die optie op de voorgestelde locatie onmogelijk was. Dat leidde natuurlijk tot grote teleurstelling bij deze varkenshouder. Daar kwam verandering in toen VABIMPULS in beeld kwam, ongeveer gelijktijdig met de warme sanering van het bedrijf. VABIMPULS bracht de werkelijke kansen van deze ondernemer in beeld en dat bracht schot in de zaak. Inmiddels is het bedrijf beëindigd en is de locatie ingericht conform de wensen van de ondernemer.”
Buiten gebaande paden treden
Meulensteen merkt dat andere gemeenten en de provincie de verrichtingen in Laarbeek met belangstelling volgen. “Het bieden van perspectief zit hem niet alleen in een beleid waarin we bereid zijn grenzen op te zoeken. Het gaat er ook om dat er een bestuur is dat oprecht in creatieve oplossingen gelooft. Dat er een ambtelijke apparaat is dat leert om buiten gebaande paden te denken. We hebben meedenkende teams die heel erg open staan voor de ideeën van ondernemers die met mooie plannen komen. De inbreng, de expertise en het advies van VABIMPULS helpen ons daarbij. Sterker nog, we bundelen waar mogelijk de krachten. Zo hebben we in 2021 met ondernemers, VABIMPULS en onze teams een nieuwe bestemming gevonden voor in totaal acht nertsenhouders die met hun bedrijf moesten stoppen.”
Hoeder van het algemeen belang
Hoewel de gemeente creativiteit aanmoedigt en daar in haar Omgevingsvisie alle ruimte voor biedt, benadrukt de wethouder ook dat de bomen niet tot in de hemel groeien. “De rode kleurcode in ons ‘verkeerslicht’ geeft al aan dat niet alles mogelijk is. Onprettige boodschappen horen er soms dus ook bij. Dat komt omdat we als gemeente tevens hoeder zijn van het algemeen belang en ook oog moeten houden voor natuur, landbouw, klimaat en woningbouw.” Hij ziet graag dat adviseurs en deskundigen daar in hun gesprekken met eigenaren en ondernemers aandacht aan besteden en stelliger worden in vertellen wat er níet kan. “Onze Brede Plattelandsbestemming is daar immers heel duidelijk over. Met dat instrument in handen kunnen zij meteen het ‘eerlijke verhaal’ vertellen en hun energie, samen met de eigenaar, volledig in de kansrijke trajecten steken.”