“We hebben hier heel veel ruimte, ruim 351 vierkante kilometer”, bevestigt wethouder Mark Janssen-van Gaal van Ruimtelijke ontwikkeling en Landbouw. Die ruimte ontstond op 1 januari 2022. Toen fuseerden de voormalige gemeenten Boxmeer, Cuijk, Sint-Anthonis, Grave en Mill en Sint-Hubert tot de gemeente Land van Cuijk. De regio is altijd agrarisch geweest met landschappen die allemaal net een ander accent hebben. Zoals de Raamvallei waar water leidend is, de Peelzone waar hoge zandgronden de boventoon voeren en de Maasheggen, een biosfeergebied waar natuur, landschap, economie en cultuur samenkomen.
‘Er is veel mogelijk’
Deze variatie leidt ertoe dat er wat te kiezen valt als het gaat om toekomstig ondernemen of om het vinden van nieuwe bestemmingen voor leegstaand agrarisch vastgoed. “De Raamvallei is bijvoorbeeld ideaal voor het combineren van landbouwactiviteiten en recreatie”, illustreert de wethouder. “De Peelzone is heel geschikt voor veehouders die willen verduurzamen. Er is veel mogelijk. Dus wil een agrarisch ondernemer zich op zijn toekomst beraden, dan moedigen we hem vooral aan met ons te praten. Dan kijken wij wat er past in ‘zijn’ gebied. Of hoe zijn plannen op zijn locatie passend gemaakt kunnen worden voor die omgeving.”
Luisterend oor
De inzet van VABIMPULS helpt daarbij. Alleen al omdat de persoonlijke aanpak in het verlengde ligt van de werkwijze die de gemeente zelf hanteert. “Wij zetten met onze bedrijfscontactfunctionarissen al jaren in op keukentafelgesprekken met agrarisch ondernemers. Om hun ideeën te horen, te luisteren naar hun toekomstplannen en naar hun zorgen. Ook de buurtschappen betrekken we daarbij.” De wethouder is daar persoonlijk bij. “Daar maak ik minstens twee keer per week tijd voor. Pas dan ‘voel’ je wat praten over de toekomst allemaal raakt. Niet alleen de zakelijke en ruimtelijke aspecten, maar ook de sociale en emotionele. En ja, ook het sentiment van zorgen, van teleurstelling in de overheid komen dan op tafel. We willen dat ondernemers beseffen dat ze bij ons een oprecht luisterend oor vinden. Dat ze bij ons terecht kunnen voor concrete adviezen waarmee we ze een stapje op weg helpen zich te oriënteren op de toekomst, hun ideeën vorm te geven. Of ze nu willen blijven ondernemen of overwegen te stoppen.”
88 VABIMPULS-cases
Eén van de adviezen die de gemeente agrariërs geeft, is een doorverwijzing naar VABIMPULS. “Dat hebben we in de afgelopen jaren honderden keren gedaan. Dit heeft geleid tot maar liefst 88 voucheraanvragen waarvan er een aantal inmiddels succesvol is afgerond en vele andere momenteel ‘lopen’.” Zo zocht VABIMPULS mee naar een passende herbestemming van enkele saneringslocaties in de gemeente. Verder hielp een VABIMPULS-specialist een agrarisch ondernemer bij het (financieel) weer op de rit krijgen van zijn vastgelopen bedrijfsvoering. En de koper van een agrarisch perceel met opstallen ontwikkelde hier met hulp van VABIMPULS een gloednieuw plan voor, waarin het houden van dieren (de hoofdactiviteit) wordt gecombineerd met recreatie waaronder een bed & breakfast. “Daarmee heeft het gebied, waarin deze ondernemer actief, is er een mooie, nieuwe functie bij gekregen.”
Onafhankelijke positie als kracht
Met name de onafhankelijke positie van VABIMPULS valt volgens Janssen-van Gaal te prijzen. “Het is voor ondernemers heel prettig dat ze een deskundige coach naast zich hebben staan. Iemand die met ze meekijkt, ze onafhankelijk adviseert en hun taal spreekt. Indirect wordt de band tussen gemeente en ondernemer daardoor sterker. We zeggen weleens gekscherend dat we als gemeente best een stem zouden willen hebben in welke deskundige ‘op’ welke casus wordt gezet. VABIMPULS zegt dan – terecht – dat ze dat niet doen om die onafhankelijkheid te bewaken.”
‘Harder nodig dan ooit’
“De VABIMPULS-regeling loopt, zoals het er nu naar uitziet, door tot eind 2023. Maar ik kan me niet voorstellen dat deze niet wordt verlengd. VABIMPULS is vandaag de dag, met de transitie van de landbouw en de stikstofaanpak, harder nodig dan ooit.” Kijkend naar de stikstofdiscussie liggen de kaarten er voor het Land van Cuijk relatief goed bij. “We hebben in deze regio een minder grote stikstofopgave. Leg je die naast ons enorme grondgebied én naast het aantal stoppende ondernemers, dan zie je ruimte ontstaan voor boeren die de komende jaren willen blijven ondernemen. Of dit nu in- of extensief is.” Hierbij gaan landbouw en natuur hand in hand, daar maakt Janssen-van Gaal zich sterk voor met het hele College van B en W. “Bij de vorming van deze gemeente is een zeer brede coalitie ontstaan van CDA, GroenLinks/PvdA en twee lokale partijen. Onze kracht is, dat we in alles samen optrekken. Zo werk ik nauw samen met mijn collega-wethouder Antoinette Maas die verantwoordelijk is voor duurzaamheid, natuur en mobiliteit. Elk thema bezien we altijd samen en daarmee vanuit verschillende perspectieven voor een optimale balans in belangen.” VABIMPULS helpt de individuele ondernemer of eigenaar van agrarische gebouwen om hierop aan te haken. “Daarmee hebben we een logische route in handen op weg naar oplossingen voor de ondernemer of eigenaar, zijn locatie, de landbouw én de natuur.”
Voortvarend maar wel zorgvuldig
Beseffend dat goede ideeën en constructieve plannen altijd worden gevolgd door procedures die veel tijd kosten, vindt Janssen-van Gaal het raadzaam de factor ‘snelheid’ in het oog te houden. “De hele keten die bij de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland is betrokken, moet niet verzanden in ellenlange gebiedsprocessen waar zichtbare resultaten lang op zich laten wachten. Daarom raad ik VABIMPULS aan goed in gesprek te blijven met alle Brabantse gemeenten. Dan staan ze daar op het netvlies als aanjager van concrete plannen en ideeën. Wat mijn eigen rol in de gemeente Land van Cuijk betreft, zal ik VABIMPULS blijven aandragen aan de keukentafels waar ik aanschuif. Daarnaast zal ik me binnen de gemeentelijke organisatie hard maken voor voortvarendheid, maar altijd in combinatie met zorgvuldigheid en kwaliteit. Nadenken over de toekomst van een duurzaam buitengebied doen we immers niet alleen voor onszelf, maar vooral ook voor de generatie na ons.”