Deze video gaat over Tiny van de Vleuten - Gemonde
Al op zijn veertiende werd Van de Vleuten door zijn vader van school gehaald om mee te werken in het boerenfamiliebedrijf. “Ik stond iedere dag om zes uur op. Alles werd nog met de hand gedaan.” Inmiddels 50 jaar later bestaat het bedrijf nog steeds. Er staan ruim 600 vleeskalveren in de stallen en op 8,5 hectare grond worden onder meer maïs, aardappelen en suikerbieten verbouwd. Van de Vleuten werd een paar kilometer verderop geboren en brengt al nagenoeg zijn hele leven door op dezelfde plek binnen gemeente Sint-Michielsgestel, gelegen aan de verbindingsweg tussen Boxtel en Schijndel, midden in Het Groene Woud en tegen natuurgebied De Geelders aan.
Dapper door
Van de Vleuten trouwde in 2000 met zijn Corry. Een zoon en dochter werden geboren. “Alles liep goed, tot Corry in 2015 longkanker kreeg en binnen twee maanden stierf. Ik vond later nog de sporen van haar rollator waarmee ze een afscheidsrondje om de stallen heeft gelopen. Silvia was veertien jaar en Peter pas elf. Opeens was ik vader en moeder te gelijk.” Dapper ging hij door, met als belangrijke motivatie het goed op weg helpen van zijn kinderen.
“Populierenhout is een streekproduct met toekomst voor mens, omgeving en economie”
Vanuit de nieuwe regelgeving zou Van de Vleuten vóór 2024 moeten investeren in emissiearme technieken. Een forse investering, die hij niet ziet zitten. Dus gaat hij op zoek naar nieuwe mogelijkheden voor zijn locatie, die bij zijn bedrijf en het gebied passen én toekomstbestendig zijn. “Wat ik vond? Populierenhout! Ik zag bij de buurman wat kromme planken in de schuur liggen. ‘Dit kan beter’, dacht ik. Beetje bij beetje ben ik erin gedoken.”
Beeldbepalend
Meest prominente boom in Het Groene Woud was en is de populier. Een eeuw geleden nog floreerde de regio als centrum van de klompen- en luciferindustrie, producten vervaardigd van populierenhout. Deze producten worden nauwelijks nog gemaakt, maar de populier is nog steeds beeldbepalend in het gebied. Om dit zo te houden moet er geïnvesteerd worden in de populier. Grondeigenaar en populierenspecialist Frans van Boeckel plant en rooit al zijn hele leven populieren. Inmiddels werkt hij samen met Job Wittens, die zich heeft gespecialiseerd in het vermarkten van populierenhout onder de naam ‘Peppelhout’. Tussen Van Boeckel en Wittens ontbrak nog een schakel: een plek in de streek om het hout te sorteren en op te slaan om te drogen. De heren vonden elkaar.
Energiebesparing
Van de Vleuten: “Als kind ging ik vaak kijken bij klompenmakers in Schijndel. Toen vond ik dat hout al mooi. Ik ontdekte dat stallen heel geschikt zijn om het hout te drogen. De planken mogen niet nat worden maar de wind moet er wel doorheen kunnen waaien. De stallen zijn niet winddicht en voorzien van ventilatie. Ik krijg gezaagde planken aangeleverd. Deze sorteer ik uit op basis van kwaliteit: zitten er veel knoesten en scheuren in of juist niet? Ik heb drie standaard maten ontwikkeld. Vervolgens gebruik ik twee van mijn vijf stallen om de planken rustig winddroog te laten worden. Dit zorgt ervoor dat het hout nog maar kort de droogkamer in hoeft en dat levert energiebesparing op. Van het restproduct maak ik aanmaakhoutjes.” Lachend: “Natuurlijk is de ene boom meer geschikt dan de andere. De mooiste boom is een vierkante boom!”
Populierenhout is wel duurder om te produceren. “Niet erg”, aldus Van de Vleuten. “Het hoeft geen bulkmarkt te worden. Het is een streekgebonden product.” Populierenhout kan ingezet worden als vervanger van tropisch hardhout of als duurzame vervanger van hout en staal. Ook is het geschikt voor decoratieve toepassingen.
Gebiedsontwikkeling
Van de Vleuten deed een aanvraag bij VABIMPULS en kreeg Nicole Lemlijn aangewezen als deskundige. “Populierenhout is echt een agrarisch product.”, aldus Lemlijn. “Met Tiny als schakel tussen Frans en Job creëer je een prachtige korte keten, die totaal gebiedsgebonden is. Daarnaast wordt de locatie duurzaam en energieneutraal. Dit levert veel op voor zowel mens, omgeving als economie. Het is een mooi voorbeeld van de gebiedsontwikkeling die we zo graag zien. Bovendien is populierenhout een product dat maatschappelijk breed wordt gedragen.”
Samen hebben Van de Vleuten en Lemlijn de wensen en mogelijkheden die er liggen op een rijtje gezet en inmiddels ligt er een principeverzoek voor de plannen bij gemeente Sint-Michielsgestel. Het hele plan vraagt van zowel van gemeente als provincie om enigszins buiten de lijntjes te kleuren. Het bestemmingsplan moet worden aangepast. “Natuurlijk kan ik naar een industrieterrein gaan”, aldus Van de Vleuten, “maar dan is er van een streekproduct geen sprake meer. Bovendien wordt het hout dan te duur en verdwijnt de markt ervoor. Het is de bedoeling dat ook de eigenaar van de bomen er iets aan overhoudt, zodat hij geneigd is om nieuwe te planten en de identiteit van het gebied dus overeind blijft. Er moet rendement uit de populieren komen, want alleen dan blijven deze behouden voor het landschap.”
Productieve natuur
Ook Wittens, verantwoordelijk voor de verkoop van het hout, is blij met de samenwerking met Van de Vleuten. “Iedere plank die ik verkoop is door de handen van Tiny gegaan. Samen met Frans vertellen we een verhaal waar ik echt in geloof. Nu produceren we ongeveer zevenhonderd kuub hout per jaar maar dit kan en moet veel meer worden. De samenwerking klopt helemaal en sluit aan bij zowel de cultuurhistorie als bij de zo gewenste circulaire economie. De productie van populierenhout is een perfect voorbeeld van ‘productieve natuur’, een van de hoofdthema’s tijdens de aanstaande Landschapstriënnale in april. Kijk voor meer informatie op landschapstriennale.com.
Van de Vleuten ziet de toekomst positief in. “We zijn echt aan het pionieren. Bijzonder kansrijk aan het pionieren. Ik zie enkel win-win scenario’s. Dit project helpt het gebied hier levend houden. Het mag geen slaapgebied worden. Ik hoop dat binnen een paar jaar alle kalveren weg zijn en de putten van de stallen enkel nog gebruikt worden om populierenhout te beluchten.”
Ook Lemlijn is hoopvol. “Gemeente Sint-Michielsgestel heeft een positieve grondhouding. Er liggen zoveel kansen. Populierenhout kan een positieve bijdrage leveren aan de uitstraling van de gemeente en de regio en sluit volledig aan bij de doelstellingen die VABIMPULS heeft gesteld. Als deskundige help ik Tiny om zijn plan uit te leggen en zijn droom mogelijk te maken. Wanneer hij over zijn hout praat, gaat hij stralen, hij wordt er echt gelukkig van.”
Waarde behouden
Populierenhout wordt meer en meer gevonden. Wittens leverde recentelijk populierenhout voor de gevelbekleding van een cluster ecologische woningen in Eindhoven. Ook binnentoepassingen, zoals plafonds, wanden en vloeren van populierenhout worden steeds populairder. Van de Vleuten: “Ik wil dit werk doorgeven aan de volgende generatie. Of aan mijn kinderen, of aan anderen. Hier, op deze locatie. Populierenhout blijft zijn waarde behouden. Er zit toekomst in.”