Adviesbureau BrabantAdvies is één van de initiatiefnemers van VABIMPULS. Ivka: “Aanleiding was enkele jaren geleden de verwachte leegstand op het platteland door het verdwijnen van de agrarische bedrijvigheid. Inmiddels weten we dat de toekomstplannen van ondernemers die al zijn gestopt of nog willen stoppen zich in vele gedaanten manifesteren. Tegelijkertijd spelen er ook andere ontwikkelingen in het Brabantse buitengebied. Denk aan het klimaat, de biodiversiteit en de daaraan gerelateerde watervraagstukken. Of aan de transities in landbouw en energie. Antwoorden op die ontwikkelingen leggen allemaal beslag op de ruimte in – jawel – het buitengebied. Alles is er nu op gericht om het er leefbaar, dynamisch en toekomstbestendig te houden. VABIMPULS is daar één van de instrumenten voor en het heeft zijn waarde inmiddels bewezen.”
Voorwaarden
Volgens Ivka zijn sociale samenhang, prettige woon- en werkomstandigheden, ruimte voor de natuur en een goede toegankelijkheid (bijvoorbeeld voor recreanten) belangrijke elementen voor het buitengebied van de (nabije) toekomst. Nieuw is die aandacht voor de inrichting ervan allerminst. Zo werden twintig jaar geleden al de rood-voor-groen-regelingen ontwikkeld. “Dat was in de tijd dat bouwen in het buitengebied verboden was. Deze regelingen maakten – en maken – dat onder voorwaarden wél mogelijk en er is veel mee bereikt. Denk maar aan de lege stallen die gesloopt zijn. We vinden de voorwaarden echter té strak: ze bieden onvoldoende ruimte om een integrale kwaliteitsslag te kunnen realiseren. Ze hebben nog veel kenmerken van de klassieke toelatingsplanologie en in de praktijk komt ‘rood’ vaak letterlijk vóór ‘groen’. Het zijn bijna 2 tegenpolen. Bij BrabantAdvies streven we naar meer samenhang waarin rode en groene kwaliteiten elkaar versterken en waarin ruimte is voor maatwerk.”
Beweging op gang brengen
Ivka ziet VABIMPULS als een instrument om die samenhang te stimuleren. “We moeten een beweging op gang brengen die veel meer kijkt naar wat er allemaal kan zonder alleen ‘de regels’ als referentiekader te gebruiken. Sommige gemeenten doen dit al, andere nog niet. Daar stranden goede initiatieven vaak. VABIMPULS laat zien tot welke successen het kan leiden als gemeenten bereid zijn beleid aan te passen. De onafhankelijke deskundigen staan namelijk niet op ‘standje bestemmingsplan’. Zij starten bij eigenaren en kijken wat er mogelijk is om een wens of plan uit te voeren. Dat betekent niet dat alles zomaar kan. Maar het leidt er wel toe dat de kansen díe er zijn, benut worden. Zeker als deze in een gemeente plaatsvinden die daar open voor staat.”
Omgevingswet
Daarmee sorteert VABIMPULS voor op de nieuwe Omgevingswet. Daarin geven gemeenten met omgevingsplannen en gebiedskaders richting aan gewenste ontwikkelingen. “De concrete invulling komt vervolgens tot stand in samenwerking met burgers, bedrijven, organisaties. Want die worden onder de Omgevingswet van harte uitgenodigd om mee te denken en initiatieven te ontplooien.” In deze zogenoemde uitnodigingsplanologie spelen overheden volgens Ivka een belangrijke rol. “Ik pleit vooral voor een actieve rol van provincie en gemeenten bij het inrichten van dat proces. Dat wil zeggen: een brede blik houden op het gebied en de ruimtelijke omgeving, het laten participeren van burgers en ondernemers en laten zien dat de omgevingskwaliteit centraal staat en niet de regels. En als een bepaalde ontwikkeling niet mogelijk is, moet dat sneller duidelijk zijn.”
Cultuuromslag in eigen huis
Dit zal voor sommige gemeenten misschien voelen alsof ze de teugels nu flink moeten laten vieren, daarvan is Ivka zich bewust. “We hebben het hier over een andere werkwijze, zelfs een cultuuromslag die in eigen huis begint. En begrijp me niet verkeerd: regels hébben nut, ze zijn er niet voor niets. Maar met de actuele vraagstukken die er voor het platteland liggen, moeten we simpelweg verder kijken dan we tot nu toe deden. We moeten innovatieve ideeën durven omarmen, lokaal meer maatwerk toestaan en keuzes durven maken. Zo werken we toe naar een integrale aanpak die leidt tot buitengebieden waar rood én groen in balans zijn. Waar ook sociale waarden ertoe doen. Dit is een mooie opgave voor VABIMPULS: die neemt deze samenhang mee in de gesprekken die deskundigen voeren. In vergelijking met andere provincies hebben we daarmee in Brabant een uniek instrument in handen om de goede stappen te zetten.”
Over BrabantAdvies
BrabantAdvies is een onafhankelijk provinciaal adviesbureau dat signaleert wat er op Brabant afkomt als het gaat om grote maatschappelijke vraagstukken. Ze helpt beslissers met advies en concrete actievoorstellen. Kijk voor meer informatie op www.brabantadvies.com.