Ondertekening

Artikelsgewijze toelichting bij de Beleidsregel stikstof en beschermde natuurmonumenten Noord-Brabant

Algemeen

De Beleidsregel stikstof en beschermde natuurmonumenten Noord-Brabant geeft invulling aan de bevoegdheid die Gedeputeerde Staten hebben om op grond van artikel 16 van de Natuurbeschermingswet 1998 vergunningen te verlenen voor handelingen die schadelijk kunnen zijn voor één of meerdere beschermd(e) natuurmonument(en). Deze beleidsregel geeft weer op welke manier Gedeputeerde Staten met deze bevoegdheid omgaan waar het gaat om de invloed van N-depositie afkomstig van veehouderijen op de beschermde natuurmonumenten.

In deze beleidsregel is zoveel mogelijk aangesloten op de Verordening stikstof en Natura 2000 Noord-Brabant (hierna: de Verordening), die op 9 juli 2010 door Provinciale Staten is vastgesteld en op 15 juli 2010 in werking is getreden. Deze Verordening heeft een nieuw regime geïntroduceerd voor het omgaan met de N-depositie van veehouderijen op Natura 2000-gebieden. De beleidsregel stelt geen andersoortige eisen aan bedrijven dan de Verordening.

In zijn algemeenheid geldt dat beschermde natuurmonumenten (indirect) ook zullen profiteren van de Verordening. Omdat de Verordening aan veehouderijen de eis stelt dat nieuwe stallen met behulp van de laatste emissiereducerende technieken worden gebouwd en de eis stelt dat deze bedrijven in 2028 gemiddeld aan BBT++ voldoen, zal de algehele ammoniakemissie van veehouderijen afnemen. Dit zorgt ook voor minder N-depositie op de beschermde natuurmonumenten.

Om ook in voorkomende individuele gevallen te kunnen verzekeren dat er geen schadelijke effecten zijn als gevolg van een lokale toename van de N-depositie, beschrijft deze beleidsregel op welke wijze dit wordt gewaarborgd. Daarbij is rekening gehouden met het verschil tussen het beschermingsregime voor Natura 2000-gebieden en voor de beschermde natuurmonumenten. Met de inwerkingtreding van de Crisis- en Herstelwet is namelijk artikel 16 van de Natuurbeschermingswet 1998 gewijzigd. Met deze wijziging is het strenge, op het voorzorgbeginsel gestoelde regime van artikel 6, derde lid, van de Habitatrichtlijn voor beschermde natuurmonumenten vervangen door een regime dat overeenkomt met het oude regime dat gold op grond van artikel 12 van de oude Natuurbeschermingswet (Kamerstukken II 2009/10, 32 127, nr. 3 (MvT) p. 68). Dit betekent dat Gedeputeerde Staten bij het verlenen van vergunningen als bedoeld in artikel 16 van de Natuurbeschermingswet 1998 een afweging moeten maken tussen enerzijds de natuurbelangen die spelen bij het beschermen van het beschermd natuurmonument, en anderzijds andere belangen.

Bij Natura 2000-gebieden is die ruimte voor belangenafweging er in veel mindere mate. In het geval van deze beleidsregel kunnen en moeten de economische belangen van de veehouderijen dus zwaarder wegen dan bij de bescherming van Natura 2000-gebieden. Dit heeft zijn uitwerking gevonden in de beleidsregel: deze sluit wel aan op de Verordening, maar is minder streng.

Artikel 1

Voor de begripsbepalingen is zoveel mogelijk aangesloten op de Verordening.

N-depositie

De hoeveelheid neergeslagen stikstof (N)-verbindingen kan op verschillende manieren uitgedrukt worden: in kg N-houdende verbinding, dan wel in kg of mol N. Voor het milieueffect is niet de hoeveelheid van de verbinding bepalend, maar de hoeveelheid stikstof. De enige eenheid, die op dit punt direct een vergelijking mogelijk maakt tussen de verschillende N-verbindingen is de mol N (= de hoeveelheid van een verbinding, die 14 g stikstof bevat: bij ammoniak is dat 17 g; bij stikstofdioxide 46 g en bij lachgas 22 g). Met het oog op die vergelijkbaarheid op effectniveau wordt in deze regeling de mol N als eenheidsmaat gebruikt.

Artikel 2

In Noord-Brabant zijn de volgende beschermde natuurmonumenten te vinden: Dommelbeemden, Eendennest, Hildsven, De Kavelen, Kooibosje Terheijden en Zwartven. Voor deze gebieden heeft Alterra in 2008 in opdracht van de provincie de meest kritische depositiewaarden van de beschermde vegetatietypen binnen de natuurmonumenten berekend. Dit heeft Alterra op dezelfde manier gedaan als Alterra dat heeft gedaan voor alle Natura 2000-gebieden in Nederland (H.F. van Dobben & A. van Hinsberg, Overzicht van kritische depositiewaarden voor stikstof, toegepast op habitattypen en Natura 2000-gebieden (Alterra-rapport 1654), Wageningen: Alterra 2008). De meest kritische depositiewaarden van de gebieden zijn de volgende:

Als de achtergronddepositie en de beoogde situatie van de veehouderij samen de kritische depositiewaarde niet overschrijden, dan heeft de N-depositie geen schadelijk gevolgen voor het beschermd natuurmonument.

Artikel 3

Zoals eerder vermeld, willen wij met deze beleidsregel zoveel mogelijk aansluiten bij de Verordening. De Verordening neemt in artikel 22 als referentiesituatie 7 december 2004. Dit is voor Natura 2000-gebieden vastgelegd in artikel 19kd van de Natuurbeschermingswet 1998. Dat artikel houdt in dat als de N-depositie op een Natura 2000-gebied niet toeneemt ten opzichte van de referentiedatum 7 december 2004 (het moment waarop de Habitatrichtlijngebieden Europeesrechtelijke bescherming kregen), de gevolgen van de N-depositie niet betrokken worden bij het verlenen van een vergunning voor het effect op het Natura 2000-gebied.

Vanuit de N-depositie op beschermde natuurmonumenten is 2004 als referentiejaar ook een logische datum. Uit cijfers van het Planbureau voor de Leefomgeving (zie tabel 1 en figuur 1) blijkt immers dat de ammoniakdepositie in 2004 op zijn laagst was. Voor die tijd was de ammoniakdepositie veel hoger en is deze gedaald, totdat de depositie in 2005 stagneerde (zelfs iets steeg). Daarmee is het ook wenselijk om 2004 als referentiedatum te nemen: op deze manier wordt er voor gezorgd dat er, sinds de beschermde status van de beschermde natuurmonumenten, een afname is van N-depositie. Vanuit het natuurbelang van het beschermd natuurmonument is het wenselijk dat de ammoniakdepositie afneemt zolang de kritische depositiewaarde overschreden wordt.

Voor figuur 1: vermestende depositie in Nederland, PBL 2008, download Provinciaal Blad 2010, 239.pdf

Tabel 1: De trend in verzurende/vermestende depositie in Nederland, PBL 2008 (referentiecode PBL/MNC/okt08/0184)

Vanuit het natuurbelang en de koppeling met de Verordening, kiezen Gedeputeerde Staten er daarom voor als referentiesituatie de datum 7 december 2004 als leidend te gebruiken, tenzij het bedrijf al een vergunning krachtens de Natuurbeschermingswet 1998 heeft en/of (een gedeelte van) de vergunning krachtens de Wet milieubeheer of een melding krachtens een AMvB op basis van de Wet milieubeheer expliciet is ingetrokken. Deze intrekking is dan immers in de depositiebank terecht gekomen (zie artikel 5).

Artikel 4

Om het effect op het beschermd natuurmonument te beoordelen, wordt de beoogde situatie vergeleken met de referentiesituatie als bedoeld in artikel 3. Daarbij wordt de vergelijking tussen die twee afgerond op één decimaal. Dat betekent dat als de N-depositie in de beoogde situatie een berekende toename van minder dan 0,051 mol N/ha/jaar blijkt te vertonen ten opzichte van de referentiesituatie, dit naar beneden wordt afgerond en er dus geen sprake is van een handeling die schadelijk is voor de beschermde waarden van het natuurmonument.

Artikel 5

De verantwoordelijkheid voor het instellen en onderhouden van de depositiebank voor beschermde natuurmonumenten ligt, net als bij de depositiebank voor Natura 2000-gebieden, bij Gedeputeerde Staten. Dit sluit overigens geenszins uit, dat Gedeputeerde Staten ervoor kan kiezen de feitelijke uitvoering buiten de provinciale organisatie te plaatsen.

De depositiebank voor beschermde natuurmonumenten wordt op eenzelfde manier ingericht als de depositiebank voor Natura 2000-gebieden. Ook hierbij wordt, zoals eerder opgemerkt, uitgegaan van de situatie op 7 december 2004 (zie de uitleg bij artikel 3). Het uitgangspunt is de bestaande emissie, zoals die volgt uit de vergunningen krachtens de Wet milieubeheer of Hinderwet, en meldingen krachtens een AMvB op basis van de Wet milieubeheer of de Hinderwet van 7 december 2004. Naarmate de bank meer gevuld raakt, weerspiegelt de inhoud de afname van de gebruikte/toegestane emissies (en dus ook de N-deposities) na de peildatum.

Het beschikbaar stellen van depositieruimte uit de bank in het kader van een saldering betekent dan ook een herverdeling van reeds eerder opgetreden N-deposities en geen depositietoename boven het uitgangsniveau op de peildatum 7 december 2004. Zo lang er nog emissie/deposities in de bank geregistreerd zijn, blijft er sprake van een afname van het totaal (dus een verbetering), waarbij ook op lokaal niveau bewaakt wordt, dat er geen toename optreedt.

Artikel 6

De depositiebank voor beschermde natuurmonumenten B wordt als afzonderlijke administratieve eenheid binnen de depositiebank voor beschermde natuurmonumenten aangehouden om ervoor te zorgen, dat de grotere depositietoenames (dus de in verhouding grotere en/of dichter bij het beschermde natuurmonument gelegen bedrijven) – vooral – gesaldeerd worden met bijdragen van de grotere en/of dichtbij gelegen stoppende bedrijven. Dit heeft als doel bedrijven die om een kleinere saldering verzoeken, minder snel beperkt te laten worden door bedrijven die een verzoek doen voor een grotere saldering.

Artikel 7

Deze categorie-indeling is vrijwel dezelfde als die in de Verordening te vinden is (zie artikel 17 van de Verordening). Het verschil is dat er in deze beleidsregel geen onderscheid wordt gemaakt tussen de bedrijven met een N-depositie van meer dan 200,0 mol N/ha/jaar en bedrijven met een N-depositie vanaf 50,0 mol N/ha/jaar tot en met 200,0 mol N/ha/jaar. Dit onderscheid is voor de beleidsregel niet nodig.

Overigens staat voor concrete gevallen de categorie-indeling los van de indeling vanuit de Verordening. Een bedrijf kan bijvoorbeeld voor de Verordening een categorie B-bedrijf zijn (als deze een maximale N-depositie op voor stikstof gevoelige habitats binnen een Natura 2000-gebied heeft van meer dan 5,0 mol N ha/jaar, maar minder dan 50,0 mol N/ha/jaar) en tegelijkertijd voor de beleidsregel een categorie A-bedrijf (een maximale N-depositie van 5,0 mol N/ha/jaar op een beschermd natuurmonument). Andersom is uiteraard ook mogelijk.

Artikel 8

Als er sprake is van een situatie waarin er een toename van N-depositie is op een beschermd natuurmonument, kan de initiatiefnemer een verzoek doen om het effect op het beschermd natuurmonument te salderen. Daarbij wordt opgemerkt dat GS een effect op een beschermd natuurmonument boven 50,0 mol N ha/jaar niet salderen, omdat dergelijke saldering teveel zou vragen van de depositiebank en ten koste zou gaan van kleinere verzoeken om salderen.

Artikel 9

De verzoeken om saldering worden door GS behandeld vanuit het principe ‘wie het eerst komt, die het eerst maalt’. Dit kan echter tot onredelijke situaties leiden. Daarbij moet met name worden gedacht aan een verzoek om saldering die zo groot moet zijn, dat het verzoek andere (kleinere) verzoeken om saldering tegenhoudt. In dergelijke gevallen kunnen GS van de gebruikelijke volgorde afwijken.

Artikel 10

Voor de saldering wordt gekeken naar de toename van N-depositie op het beschermd natuurmonument in de beoogde situatie, vergeleken met de referentiesituatie van artikel 3. Ook hiervoor geldt dat daar waar de N-depositie in de beoogde situatie een berekende toename van minder dan 0,051 mol N/ha/jaar blijkt te vertonen ten opzichte van de referentiesituatie, dit op één decimaal naar beneden wordt afgerond en er dus geen sprake is van een effect.

Artikel 11

Het salderingssysteem via de depositiebank heeft meerdere doelen, waaronder het doel om de ontwikkeling van de N-deposities bij te houden. Een vrije handel in ‘emissierechten’ is daarbij ongewenst (en vanuit de Verordening onmogelijk), omdat dat de mogelijkheid inhoudt, dat partijen deze rechten niet gebruiken, maar reserveren. Daardoor gaat het zicht op de werkelijke situatie verloren. Uitgifte van depositierechten via de depositiebank zorgt tevens voor een kostenbesparing voor de uitbreidende bedrijven. Deze kostenbesparing kan worden ingezet voor extra emissiearme technieken.

Artikel 12

De uitzondering op het salderingssysteem maakt het mogelijk dat bedrijven met meerdere vestigingen zich concentreren op één, of een beperkter aantal locaties, die gunstiger liggen ten opzichte van de beschermde natuurmonumenten, zonder dat een beroep gedaan wordt op de depositiebank. Om te voorkomen, dat dit alsnog aanleiding geeft tot een handel in ‘emissierechten’ is, overeenkomstig de Verordening, de periode van vier jaar ingebouwd, dat de onderscheiden vestigingen deel uit moeten maken van het bedrijf.

Artikel 13

Dit artikel is bedoeld om bedrijven met een verzoek voor een kleine saldering enigszins te bevoordelen ten opzichte van bedrijven met een verzoek voor een grote saldering. Zie de uitleg hierover bij artikel 6.

Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant,

de voorzitter de secretaris

prof. dr. W.B.H.J. van de Donk drs. W.G.H.M. Rutten