Verordening treasury Noord-Brabant

1. Inleiding: Treasury Statuut in twee fasen

De regels in de Wet Fido (Financiering Decentrale Overheden) en de uitvoeringsregeling Ruddo (Regeling Uitzettingen en Derivaten Decentrale Overheden) zijn in 2009 aangescherpt wat betreft uitzettingen. De kredietwaardigheid van financiële instellingen waar de decentrale overheden middelen uitzetten voor een langere periode moeten voldoen aan strengere kredietwaardigheidseisen. Ook de landen waar deze financiële instellingen zijn gevestigd moeten aan kredietwaardigheidseisen voldoen. Op 11 juni 2010 hebben Provinciale Staten van Noord-Brabant een aangepast Treasury Statuut vastgesteld dat voldoet aan die aangescherpte wet- en regelgeving. Provinciale Staten zijn op dat moment ook akkoord gegaan met het voorstel om zo spoedig mogelijk een Treasury Statuut vast te stellen dat goed past bij de recent ontstane vermogenspositie van de provincie Noord-Brabant.

Het nieuwe treasury beleid wordt zodoende in twee fasen vastgelegd. In de eerste fase is het treasury beleid in lijn gebracht met de geldende wet- en regelgeving. Deze fase is op 11 juni 2010 afgerond. De tweede fase is het vaststellen van het treasury beleid dat ook goed is ingericht voor de huidige vermogenspositie van de provincie. Deze fase wordt nu uitgevoerd en zal zijn afgerond met de vaststelling door Provinciale Staten van de Verordening treasury Noord-Brabant en door Gedeputeerde Staten van het nieuwe Treasury Statuut.

2. Verordening treasury Noord-Brabant en Treasury Statuut

Wanneer Provinciale Staten kaders en algemene normen wensen vast te stellen en vast te leggen, is een verordening daarvoor het geëigende instrument. Ter verhoging van de kwaliteit van regelgeving, waaronder verordeningen, gelden aanwijzingen voor de provinciale regelgeving. Naast betere toegankelijkheid van regelingen als gevolg van eenduidige vorm en opzet, kan ook eenvoudiger worden voldaan aan de wettelijke verplichting die per 1 januari 2011ook gaat gelden voor provincies en gemeenten om alle regelgeving elektronisch beschikbaar te stellen. In een verordening worden uitsluitend die kaders en normen opgenomen, waarvan de vaststelling behoort tot de bevoegdheden van Provinciale Staten. Deze algemene uitgangspunten bij het vastleggen van kaders en normen die Provinciale Staten stellen gelden ook voor treasury. Het huidige Treasury Statuut van de provincie Noord-Brabant is veel ruimer van opzet en voldoet daarmee niet aan de specifieke doeleinden van een verordening. Vandaar dat voorgesteld wordt het treasury beleid in twee documenten vast te stellen: a. een Verordening treasury Noord-Brabant dat wordt vastgesteld door Provinciale Staten. Hierin worden uitsluitend de kaders en normen opgenomen waarbinnen Gedeputeerde Staten het treasury beleid moeten uitvoeren. De inrichting van de verordening loopt langs de volgende lijnen: - Vaststelling risiconormen (paragraaf 2); - Verplichtingen bij aantrekken en uitzetten van middelen (paragraaf 3 en 4); - Verplichtingen met betrekking tot risico’s (paragraaf 5); - Verplichtingen ten aanzien van wederpartijen (paragraaf 6); - Nadere voorschriften voor de uitwerking van de treasury functie in een Treasury Statuut (paragraaf 7) . b. een Treasury Statuut provincie Noord-Brabant dat wordt vastgesteld door Gedeputeerde Staten en waarin de totale treasury organisatie met taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van alle betrokkenen in totale samenhang worden weergeven.

3. Wijzigingen ten opzichte van het bestaande Treasury Statuut

Tijdens de behandeling in Provinciale Staten van het Treasury Statuut eerste fase zijn door de statenleden vragen gesteld die bij de behandeling van het nieuwe Treasury Statuut nadrukkelijk aan de orde moeten komen. Het betreft de volgende thema’s: - Mandaat van PS aan GS - Treasury Jaarplan en Treasury Jaarverslag - Treasury Commissie - Risicoprofiel van de provincie - Schatkistbankieren - Duurzaamheid

Deze thema’s zullen achtereenvolgens kort worden behandeld met daarbij aangegeven op welke manier deze zijn verwerkt in de ontwerp Verordening treasury Noord-Brabant en het ontwerp Treasury Statuut Provincie Noord-Brabant.

3.1 Mandaat van Provinciale Staten aan Gedeputeerde Staten Het mandaat dat Provinciale Staten geven aan Gedeputeerde Staten inzake treasury is vastgelegd in de Verordening treasury Noord-Brabant. In de verordening worden Gedeputeerde Staten gemandateerd het beleid uit te voeren binnen de vastgestelde kaders. In de concept Verordening treasury Noord-Brabant zijn voorstellen opgenomen inzake - Risicomaatstaven - Risicolimieten - Aantrekken van middelen - Uitzetten van middelen - Inzet van derivaten - Duurzaamheid en behoorlijk bestuur bij wederpartijen

3.2 Treasury Jaarplan en Treasury Jaarverslag Het Treasury Jaarplan en Treasury Jaarverslag staan beschreven in het Treasury Statuut en worden jaarlijks opgesteld door de Directie Middelen. In het Treasury Jaarplan worden de geplande activiteiten van de treasury voor het komende jaar beschreven. Het Treasury Jaarplan wordt jaarlijks voor het starten van een nieuw begrotingsjaar ter goedkeuring aangeboden aan Gedeputeerde Staten. In het Treasury Jaarverslag wordt de planning van het afgelopen jaar tegen de realisatie afgezet. Het Treasury Jaarverslag wordt jaarlijks na het afronden van een begrotingsjaar ter goedkeuring aangeboden aan Gedeputeerde Staten. De planning en de verantwoording in Treasury Jaarplan en Treasury Jaarverslag moeten passen binnen de kaders die in het Treasury Statuut zijn vastgelegd. De inhoud van het Treasury Jaarplan en Treasury Jaarverslag zijn gericht op de uitvoering van het beleid en hebben een hoge mate van gedetailleerdheid. Besluitvorming hierover leent zich goed binnen het College van Gedeputeerde Staten. In het Treasury Statuut wordt opgenomen dat deze documenten ter informatie worden gezonden aan de Commissie voor Bestuur en Middelen. Daarmee komen de leden van Provinciale Staten in de positie om planning en verantwoording van het door Gedeputeerde Staten gevoerde treasury beleid nadrukkelijk te bespreken.

Daarnaast wordt steeds in de jaarlijks begroting van de provincie en in het jaarverslag een verplichte Treasury Paragraaf opgenomen. Daarin wordt samenvattend en in hoofdlijnen aangegeven wat respectievelijk de plannen zijn op het terrein van treasury en verantwoording daarvan. Deze documenten worden door Provinciale Staten besproken en vastgesteld.

3.3 Treasury Commissie De Treasury Commissie is in 2008 door het College van Gedeputeerde Staten ingesteld en opereert als adviesorgaan voor het College. De Treasury Commissie neemt zelf geen besluiten. In het concept Treasury Statuut worden de volgende taken en verantwoordelijkheden van de Treasury Commissie voorgesteld: - initiëren van beleidsaanpassingen; - adviseren van GS over beleidsstukken, financierings- en beleggingsvoorstellen; - monitoren van de financiële posities van de provincie. De Treasury Commissie bestaat uit twee leden van Gedeputeerde Staten, drie leden vanuit de ambtelijke organisatie en een externe adviseur op het terrein van treasury. Aan de vergaderingen van de Treasury Commissie wordt ook deelgenomen door de accountant van de provincie. Deze is geen lid maar treedt hier op als adviseur vanuit de natuurlijke adviesfunctie die de accountant heeft voor de provincie. Verslagen van de vergaderingen van de Treasury Commissie worden ter informatie gezonden aan de leden van de Rekeningcommissie.

3.4 Risicoprofiel Kaders en normen aangaande het risicoprofiel worden vastgelegd in de Verordening treasury Noord-Brabant. De provincie handelt als overheidsorganisatie per definitie met gemeenschapsgelden. Daar moet uiterst zorgvuldig mee worden omgegaan. Voorzichtigheid, veiligheid en vermijden van risico’s zijn daarbij de sleutelbegrippen. Om de risico’s te vermijden zijn door de rijksoverheid regels vastgesteld waarbinnen de provincie moet opereren. In de afgelopen jaren zijn deze regels verder aangescherpt. De risicobeheersing die voortvloeit uit de wet (Wet Fido) en de daarop gebaseerde regelingen (Ruddo) achten wij in het algemeen voldoende om de risicobeheersing binnen de provincie te hanteren. Zo is dat ook terug te vinden in de ontwerp Verordening treasury Noord-Brabant en het Treasury Statuut. Bij de specifieke doelstellingen die geformuleerd zijn inzake het beheer van het vermogen van de provincie dat is ontstaan uit de verkoop van de aandelen Essent wensen wij de regels die we hanteren verder aan te scherpen. Het bereiken van de doelen die zijn gesteld bij het beheer van dat vermogen (compensatie dividend, het bedrag gereserveerd voor de investeringsstrategie, mogelijke bescherming tegen waardedaling door inflatie) is noodzakelijk om de beleidsdoelen van de provincie te kunnen behalen. De risico’s daarbij moeten tot een absoluut minimum beperkt worden. Dat is gebeurd bij de inrichting van de beleggingsportefeuilles waarbij gekozen is voor obligaties met de hoogste kredietwaardigheid en waarbij is vastgelegd dat met deze obligaties niet tussentijds gehandeld mag worden (buy and hold). In de ontwerp Verordening treasury Noord-Brabant worden dezelfde restricties voor deze beleggingsportefeuilles opgenomen.

3.5 Schatkistbankieren Een mogelijkheid om met zeer weinig risico het vermogen van de provincie te beheren is het volledig beleggen daarvan in schuldpapier van de Nederlandse rijksoverheid. Dat wordt schatkistbankieren genoemd. De opbrengsten (rendementen) van schatkistbankieren zijn echter beperkt, ook ten opzichte van een gedifferentieerde obligatieportefeuille met zeer kredietwaardige tegenpartijen (AAA Europese landen en AAA Europese banken). Daar staat tegenover dat de kosten beperkt zijn. Gedeputeerde Staten kiezen in het concept Treasury Statuut bij het beheer van het vermogen in principe voor beheer door een externe vermogensbeheerder. De provincie heeft niet zelf de expertise en gewaarborgde continuïteit om het totale vermogen continue te beheren. Met het inschakelen van de externe vermogensbeheerder zijn kosten gemoeid. Voor de selectie van een externe vermogensbeheerder wordt op dit moment een Europese aanbesteding uitgevoerd. Indien uit deze aanbesteding de conclusie komt dat het inschakelen van een externe vermogensbeheerder structureel meer kost dan de lagere rendementen bij schatkistbankieren stellen we voor om te kiezen voor schatkistbankieren. De ontwerpVerordening treasury Noord-Brabant geeft hiervoor de ruimte.

3.6 Duurzaamheid Door leden van Provinciale Staten is de wens uitgesproken dat bij uitzettingen en beleggingen de mogelijkheden van duurzame beleggingen worden betrokken. In het Treasury Statuut dienen beleidsuitgangspunten daarover worden behandeld. Duurzaam beleggen is een niet scherp te definiëren begrip. Voor de omschrijving van duurzaam beleggen stellen we voor aansluiting te zoeken bij de uitgangspunten die hierover nationaal en internationaal zijn vastgelegd. Binnen de Verenigde Naties is het thema van duurzaam beleid voor het eerst systematisch besproken door de Commissie Brundlandt. Het Brundtland-rapport is de naam waaronder het rapport Our common future uit 1987 bekend is geworden. Het rapport is geschreven door de World Commission on Environment and Development (WCED). De belangrijkste conclusie van het rapport was dat de belangrijkste mondiale milieuproblemen het gevolg waren van de armoede in het ene deel van de wereld, en de niet-duurzame consumptie en productie van het andere deel van de wereld. Het rapport riep voor het eerst op tot duurzame ontwikkeling. In vervolg daarop zijn in 2006 de Principles for Responsible Investment van de United Nations Environment Programme vastgesteld. In het licht van deze uitgangspunten betekent duurzaam beleggen dat bij het beleggingsproces rekening gehouden wordt met milieu, sociale en corporate governance factoren.

Inmiddels hebben een groot aantal (ook Nederlandse) banken, vermogensbeheerders en institutionele beleggers de uitgangspunten van de Verenigde Naties ondertekend. Bij de selectie van partijen waar de provincie zaken mee doet willen we nadrukkelijk laten meewegen in hoeverre deze partijen rekening houden met de bovengenoemde ESG factoren (Environment, Social, Corporate Governance factoren).

Deze aanpak betekent dat de provincie niet kiest voor duurzaamheidscriteria op het niveau van individuele beleggingen.

Naast duurzaamheid is ook het beloningsbeleid bij banken een thema dat vaak een rol speelt in de publieke discussie over beleggingen en vermogensbeheer. In Nederland wordt een beheerst beloningsbeleid bij banken en andere financiële instellingen geregeld via de Corporate Governance Code (opvolger van de Code Tabaksblat). Daarnaast gelden hiervoor richtlijnen die door De Nederlandse Bank en de AFM zijn opgesteld en richtlijnen die de banken zelf hebben vastgelegd in de Code Banken. Deze richtlijnen zullen nog wettelijk verankerd worden. Vandaar dat wij voorstellen hierover geen aanvullende regels op te nemen in het Treasury Statuut.

De normen voor Duurzaamheid en behoorlijk bestuur bij wederpartijen zijn vastgelegd in de ontwerp Verordening treasury Noord-Brabant.

4. Professionele belegger

Bij het beheer van het vermogen kan de provincie gebruik maken van externe dienstverleners: vermogensbeheerders, banken e.d. Daarbij speelt het vraagstuk of de provincie kan worden beschouwd als professionele belegger in de zin van de Wet financieel toezicht (Wft). Vanaf 2007 zijn dienstverleners in de financiële sector verplicht hun klanten te classificeren in professionele en niet professionele beleggers. Dit heeft te maken met de zorgplicht die deze aanbieders hebben op het terrein van informatieverschaffing, risicobeheersing en extra bescherming. De keerzijde hiervan is dat de dienstverleners substantieel hogere kosten in rekening brengen om de klanten te bedienen die niet zijn aan te merken als professionele belegger. In de Wft zijn voorwaarden opgenomen waaraan een partij moet voldoen om als professionele belegger te kunnen worden beschouwd. Decentrale overheden in Nederland (waaronder de provincies) behoren daar niet toe en kunnen in beginsel niet als professionele belegger worden aangemerkt. Een in beginsel niet-professionele belegger kan wel, ook conform de Wft (artikel 4:18c), een dienstverlener verzoeken om als professionele belegger te worden aangemerkt. Dit is de ‘opt-up regeling’. Voorwaarde in dat geval is dat de belegger aan ten minste een tweetal criteria voldoet ten aanzien van: - omvang van de beleggingsportefeuille; - kennis en ervaring ten aanzien van de beoogde beleggingsactiviteiten en -diensten; - ervaring met transacties van significante omvang. De provincie Noord-Brabant voldoet aan die criteria. Ook beschikt de provincie over een gekwalificeerde organisatie die in staat is een goed oordeel te geven over de risico’s inzake treasury en vermogensbeheer. Daar waar nodig worden bovendien externe deskundigen ingeschakeld om de provincie te adviseren. In de Verordening treasury Noord-Brabant en in het Treasury Statuut wordt gekozen voor de ‘opt-up regeling’. De provincie Noord-Brabant beschouwt zich derhalve als professionele belegger.

Memorie van antwoord-Nota van wijziging

1. Hardheidsclausule in Verordening treasury Noord-Brabant

In artikel 16 van de ontwerp verordening is een hardheidsclausule opgenomen die Gedeputeerde Staten de mogelijkheid geeft om in uitzonderlijke omstandigheden af te wijken van de voorschriften in de verordening. Het belang daarvan wordt door de leden van de Commissie BM onderschreven. Indien het College van GS overgaat tot toepassing van deze clausule wensen de statenleden wel dat zij daar zo spoedig mogelijk over worden geïnformeerd. Dit voorstel wordt door het College overgenomen. Artikel 16 van de ontwerp verordening zal worden uitgebreid met een tweede lid waarin deze verplichting voor het College wordt opgenomen.

2. Rol van de accountant in de Treasury Commissie

Door verschillende leden van de Commissie BM zijn vragen gesteld over de rol van de accountant in de Treasury Commissie. De accountant van de provincie neemt deel aan de vergaderingen van de Treausury Commissie vanuit zijn natuurlijke adviesfunctie. Hij is geen lid van deze commissie. De leden van de Commissie BM wijzen op mogelijke belangenconflicten die zich kunnen voordoen: de accountant van de provincie is aangewezen door Provinciale Staten en controleert de financiële administratie en jaarrekening namens Provinciale Staten. In de Treasury Commissie acteert de accountant als adviseur van Gedeputeerde Staten. Gedeputeerde Staten zijn echter van mening dat er belangrijke voordelen zijn om de accountant van de provincie deel te laten nemen aan de vergaderingen van de Treasury Commissie. De inbreng van de accountant van de provincie tijdens de vergaderingen van de Treasury Commissie dragen bij aan de doelmatigheid en efficiëntie van de Treasury Commissie. Ook de accountant zelf onderschrijft dit. In zijn visie is de accountant van de provincie primair belast met de controle van de jaarrekening. Bij de uitvoering van die opdracht geeft de accountant ook adviezen ter verbetering van de interne beheersing waaronder de kaderstellende en controlerende rol van PS (zogenaamde natuurlijke adviesfunctie). Vanuit die optiek participeert de accountant in de Treasury Commissie. In zijn algemeenheid is een attentiepunt dat er een spanning kan ontstaan tussen preventief vooraf adviseren en achteraf detectief controleren. De borging hiervan vindt plaats door de professionele houding van de accountant en de beroepsregels. Specifiek voor de Treasury Commissie geldt nog dat de accountant geen formeel lid, maar adviseur is en de commissie zelf geen beheershandelingen verricht.

3. Beloningsbeleid bij financiële instellingen waar de provincie overeenkomsten mee aangaat

In de Verordening treasury Noord-Brabant is onder artikel 14 (Behoorlijk bestuur) opgenomen dat financiële instellingen waar de provincie overeenkomsten mee sluit verklaren zich te houden aan de regels van behoorlijk bestuur die gelden voor de financiële sector. Deze richtlijnen zijn vastgelegd in de Corporate Governance Code (opvolger van Code Tabaksblat) en richtlijnen die vastgelegd zijn door De Nederlandse Bank en de AFM. Deze richtlijnen zullen nog wettelijk worden verankerd. Leden van de Commissie hebben gevraagd of het ontbreken van de wettelijke verankering en de consequentie daarvan moet worden opgenomen in de verordening. Gedeputeerde Staten constateren dat het tijdelijk ontbreken van de wettelijke verankering niet hoeft te leiden tot een inhoudelijk andere beoordeling van de financiële instellingen. Zolang de wettelijke verankering van de richtlijnen niet heeft plaats gevonden zullen deze direct worden toegepast. In de verordening zal een verwijzing naar de richtlijnen in de Corporate Governance Code en de richtlijnen van De Nederlandse Bank en de AFM worden opgenomen.

4. Informatie aan Provinciale Staten over uitvoering treasury functie

Door de leden van de Commissie BM zijn vragen gesteld over de borging van de informatieverschaffing van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten over de uitvoering van de treasury functie. In de overwegingen die voorafgaan aan de voorschriften in de Verordening treasury Noord-Brabant is reeds opgenomen dat Gedeputeerde Staten door middel van de treasury paragraaf in de begroting en in het jaarverslag verantwoording afleggen over de feitelijke uitvoering van de treasury functie. Daarnaast is in artikel 15 van de ontwerp Verordening treasury Noord-Brabant onder lid 2d voorgeschreven dat in het Treasury Statuut de wijze wordt opgenomen waarop wordt gerapporteerd over de uitvoering van de treasury functie. Om verder tegemoet te komen aan de wensen van de leden van de Commissie BM zal lid 2d van artikel 15 van de Verordening treasury Noord-Brabant worden uitgebreid met een expliciete verwijzing naar de documenten waarin verantwoording wordt afgelegd over de uitvoering van de treasury functie: de begroting en jaarverslag. Daarnaast kan worden vermeld dat het de intentie en de praktijk is dat het door GS vastgestelde Treasury Jaarplan en het Treasury Jaarverslag ter informatie wordt aangeboden aan de leden van de Commissie voor Bestuur en Middelen en de Rekeningcommissie. Dit is opgenomen in § 1.2 van het ontwerp Treasury Statuut. Deze werkwijze zal ook worden toegevoegd in de tabellen in Hoofdstuk 6 van het vast te stellen Treasury Statuut Provincie Noord-Brabant.